/ مریم احمدی شیروان/
انتظار از آموزه‌های مهدویت است و در نگرش‌های مختلف، از آن تفاسیر مختلفی ارائه شده؛ از صرفاً دعا کردن و چشم به راه دوختن تا حرکت، جنبش و تلاش برای رسیدن به جامعه مهدوی؛ و این دومی همان انتظاری است که در کلام و اندیشه رهبر معظم انقلاب متجلی است. برگزاری دومین همایش بین‌المللی نظریه انتظار در اندیشه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در بهمن‌ماه امسال، بهانه‌ای شد تا با دبیر این همایش، حجت‌الاسلام دکتر حسین الهی‌نژاد، رئیس پژوهشکده مهدویت و آینده‌پژوهی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به گفت‌وگو بنشینیم و شاخصه‌های انتظار در اندیشه حضرت‌آیت‌الله خامنه‌ای را تبیین کنیم.
انتظار، سازنده و حرکت آفرین است
حجت‌الاسلام دکتر الهی‌نژاد در ابتدا با بیان اینکه انتظار باوری فراگیر و فرامذهبی است، می‌گوید: انتظار تنها متعلق به شیعیان نیست و تمام گروه‌های اسلامی را در بر می‌گیرد. ضمن اینکه تنها دین اسلام به موضوع انتظار توجه ندارد، بلکه تمام ادیان ابراهیمی از جمله دین یهودیت، مسیحیت و اسلام به آن توجه دارند. حتی فراتر از آن، انتظار؛ مقوله و باوری فرادینی است.
او اضافه می‌کند: با نگاه به گستره و کارکرد انتظار می‌توانیم تعریفی صحیح برای آن ارائه دهیم. انتظاری که تنها به چشم به راه بودن، دعا کردن برای ظهور و واگذار کردن اصلاح تمام کارها به ظهور حضرت مهدی(عج) ختم شود، انتظاری اشتباه، مخرب و خمود آور است. اما اگر انتظار را به این معنا بدانیم که باید آستین بالا زده و برای ظهور حضرت(عج) زمینه سازی کرده و در این حرکت به صورت زنده و پویا مشارکت داشته باشیم، انتظار صحیح، سازنده، حرکت آفرین و حرکت بخش خواهیم داشت.
مهم‌ترین کارکرد انتظار، زمینه‌سازی برای ظهور است
رئیس پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی انتظار را با گستره و تنوع کارکردی خود به انواعی تقسیم کرده و بیان می‌کند: برخی انتظارها، انتظار روحی است و در آن هیچ فعالیتی بروز داده نمی‌شود. انتظار دیگر، انتظار قلبی است؛ یعنی فرد در قلب خود به آن باور دارد، اما همچنان بی‌فعالیت است. نوع دیگر انتظار قولی است، یعنی انتظاری که از قلب به زبان جاری شده است. نوع دیگر انتظار عملی است؛ انتظاری که در عمل فرد بروز و ظهور دارد و روح، قلب و قول همه هماهنگ با عمل فرد است.
وی عنوان می‌کند: منتظر بودن یعنی اینکه بدانیم چه وظایف و رسالتی بر گردن منتظر وجود دارد. روایات نیز همه این نوع انتظار را قبول دارند و غیر از آن را مقدمه‌ای می‌دانند برای رسیدن به انتظار عملی. پیامبر(ص) نیز در این خصوص تأکید کرده‌اند که بهترین اعمال امت من انتظار فرج است.
الهی نژاد به وظایف منتظران در دوران غیبت نیز اشاره کرده و می‌گوید: برخی از وظایف فردی و برخی اجتماعی است؛ خودسازی و تزکیه نفس، احیای اخلاق اسلامی و تعالیم دینی، تن دادن به برنامه‌های دینی و اسلامی و معرفت به دین و معرفت به امام زمان(عج) از وظایف فردی است و همه موظف به پرورش این موارد در وجود خود هستند.
مادران فرزندان خود را با نگاه مهدوی پرورش دهند
این استاد حوزه و دانشگاه در مورد وظایف اجتماعی منتظر نیز تصریح می‌کند: باید روحیه اصلاح‌گری داشته باشیم؛ باید همه در ظهور و حکومت جهانی مشارکت داشته باشند و برای تربیت نسل منتظر اقدام کنند. این کار مربوط به زن یا مرد بودن هم نیست. حتی می‌شود گفت تربیت نسل منتظر، بیشتر به زنان معطوف می‌شود؛ زیرا مرد از دامان زن به عروج می‌رسد و باید مادران فرزندان خود را با نگاه مهدوی پرورش و آموزش دهند.
دکتر الهی‌نژاد در ادامه با تأکید بر تبعیت از ولی فقیه تشریح می‌کند: عالی‌ترین حرکت اجتماعی برای زمینه سازی ظهور، حرکت حضرت امام خمینی(ره) و تداوم آن توسط رهبر معظم انقلاب برای تشکیل حکومت اسلامی است. حرکتی که گام به گام ما را به ظهور و جامعه ایده‌آل مهدوی نزدیک می‌کند. از جمله مبانی انقلاب اسلامی بحث انتظار است که اگر نبود، انقلاب اسلامی شکل نمی‌گرفت. در قالب انتظار انقلاب آغاز شد و مردم به خاطر انتظار با رهبر این نهضت همراه شدند. باید از انتظار تعریف صحیحی ارائه دهیم و این تعریف به گونه‌ای نباشد که انقلاب را به ایستایی و خمودگی ببرد؛ انتظار خوب، انتظاری است که حرکت، پویایی و بالندگی را به همراه بیاورد و در بطن جامعه حرکت کند.
پارادایم حاکم بر بیانیه گام دوم انقلاب، مهدویت است
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با تأکید بر اینکه مبنای مهم انقلاب اسلامی، نظریه ولایت فقیه است، می‌گوید: ولی فقیه به عنوان نایب امام و با مبنای قدسی و دینی مردم را به تبعیت از نایب عام امام زمان(ع) ملزم می‌کند؛ التزامی که هم قولی و هم عملی است. او اضافه می‌کند: بر اساس بیانیه گام دوم انقلاب، ما از چله اول به سلامت عبور کرده و باید در چله دوم به سوی کمال و جامعه ایده‌آل مهدوی قدم برداشته تا مرحله به مرحله، به طلوع خورشید ولایت برسیم.
وی با بیان اینکه پارادایم حاکم بر این بیانیه مهدویت است، می‌گوید: برای بسترسازی ظهور در بیانیه گام دوم به ایجاد حکومت اسلامی برای رسیدن به حکومت اسلامی مهدی(عج)، ایجاد تمدن اسلامی برای رسیدن به تمدن نوین مهدوی و زمینه سازی ظهور برای تحقق طلوع خورشید ولایت تأکید شده است.
الهی‌نژاد در پایان به شاخصه‌های انتظار در اندیشه رهبر معظم انقلاب نیز اشاره کرده و توضیح می‌دهد: ایشان انتظار را انتظار عملی می‌دانند. انتظاری عالی که سازنده، پویا، بالنده، نشاط آور و حرکت‌بخش است؛ انتظاری که با این شاخصه‌ها برای ظهور زمینه‌سازی کرده و عالی‌ترین حرکت زمینه‌ساز با رویکرد اجتماعی، تشکیل حکومت اسلامی است. بی‌شک این نوع نگرش ما را به ظهور و حکومت جهانی امام زمان(عج) خواهد رساند.
نظر شما